Driton Ukmata

Shenjezimi i saktë dhe i qartë në spitale dhe qendra universitare është një aspekt jetik për ofrimin e shërbimeve efikase dhe përmirësimin e përvojës së pacientëve, vizitorëve dhe stafit shëndetësor. Në vitin 2019, në bashkëpunim me ekipin tonë, realizuam një projekt të rëndësishëm të shenjezimit në oborrin dhe hapësirat e brendshme të Qendrës Klinike Universitare të Kosovës (QKUK). Ky projekt kishte për qëllim lehtësimin e qarkullimit të automjeteve dhe orientimin më të mirë të pacientëve dhe vizitorëve drejt klinikave dhe instituteve përkatëse.

Në spitale të mëdha si QKUK, orientimi i saktë është thelbësor për të shmangur konfuzionin dhe humbjen e kohës. Shenjat në oborr, të cilat tregojnë drejtimet drejt parkingjeve të klinikave të ndryshme, kanë ndihmuar pacientët dhe stafin të arrijnë më shpejt destinacionin e tyre.

Në oborrin e QKUK-së, trafiku shpesh ka qenë problematik për shkak të mungesës së udhëzimeve të qarta. Shenjezimi për qasjen në parkingje dhe ndarja e drejtimit për automjetet emergjente dhe ato të zakonshme kanë kontribuar në uljen e kaosit dhe përmirësimin e rrjedhës së trafikut.

Emërtimi dhe shenjezimi i çdo klinike dhe instituti në oborr dhe hapësirat e brendshme ka ndihmuar pacientët të gjejnë shërbimet që u nevojiten pa ndihmën e vazhdueshme të stafit. Kjo ka ulur presionin ndaj stafit administrativ dhe ka kursyer kohë për të gjithë palët e përfshira.

Shenjat e brendshme në klinika, të cilat përfshijnë orientimin e pacientëve brenda hapësirave të ndryshme, kanë krijuar një ambient më të sigurt dhe më të organizuar, duke zvogëluar stresin për pacientët dhe vizitorët.

Realizimi i këtij projekti në QKUK ka qenë një sfidë dhe një sukses i rëndësishëm.

Ne fund te vitit 2011, filluam bisedimet dhe pergatitjet per Spitalin Amerikan ne Prishtine, i cili u hap ne Mars 2012 ne nje objekt modest spitalor ne hyrje te Ajvalise. Ne vitin 2015, spitali u transferua ne objektin ne te cilin funksionon edhe sot. Nga koha e hapjes e deri me 2016, sherbeva si drejtues i Spitalit Amerikan ne Prishtine. 

Projekti ishte investim i fondit amerikan Bedminster Capital (BC) dhe ishte pjese e rrjetit te spitaleve amerikane tashme te zhvilluara ne Shqiperi nga kolegu im dhe anetari i bordit te BC, Dr. Klodian Allajbeu. 

Megjithese deri atehere kishte iniciativa te mira ne sektorin privat, Kosoves i mungonte nje strukture e pergjithshme spitalore e cila mund te konkurronte me spitalet e shteteve fqinje. Me ndihmen e kolegeve te huaj, krahas profesionisteve kosovare, Spitali Amerikan ne Kosove arriti te konsolidohet shume shpejt duke tejkaluar kapacitetet e veta hapsinore brenda nje vit pune. 

Me me shume se 200 te punesuar dhe 100+ furnitore, SA u shpall nder tatim-paguesit me te mire ne Kosove ne vitet 2014 dhe 2015. Nder te paret ne vend, ky spital arriti ta thente joformalitetin tatimor duke sjelle nje qasje ndryshe nga praktikat e deriatehershme te mjekesise private.

Ne SA, kryheshin mesatarisht 1500-2000 intervenime gjate vitit – shume nga to inovative me metoda te paaplikuara me pare. Nder me te rendesishmet ishin aplikimi i gjere i intervenimeve laparaskopike ne kirurgji, urologji dhe gjinekologji, perdorimi i staplereve dhe ndihmesave tjera, perdorimi i pajisje ultrasonike ne intervenimet kirurgjike, intervenimet artroskopike dhe aplikimi i gjere i implanteve te klasit te pare ne ortopedi, intervenimet endourologjike dhe perkutane, intervenimet ne ezofag me metodat me te avansuara te kohes, intervenimet ne lukth per personat obez, intervenimet e avansuara kardiokirurgjike, aplikimi i kemoterapise me pajisje dhe metoda inovative e shume te tjera.

Nje dekade me vone, keto metoda aplikohen gjeresisht ne sektorin publik dhe privat ne Kosove, duke bere qe shumica e intervenimeve kirurgjike te kryhen me lehtesi dhe sukses. Sot, mjekesia kosovare i afrohet mjekesise evropiane si asnjehere me pare. Me investime me te medha ne dy sektoret dhe menaxhim me profesional keto te arritura do te mund te utililizohen dhe te behen edhe me te qasshme per pacientet.

Këtë shkrim ua dedikoj kolegëve të mi të sektorit të deminimit të Handicap International – Humanity & Inclusion, kosovarë dhe të huaj, që punuan së bashku me organizatat tjera humanitare për pastrimin e Kosovës nga minat anti-personale dhe nga mjetet e paeksploduara prej 1999 deri 2003. Përveq pastrimit, e arritur e madhe e kësaj pune ishte projekti “Feniks” gjatë të cilit krijuam dhe trajnuam ekipet e Trupave Mbrojtëse të Kosovës për pastrimin afatgjatë, të cilat vazhdojnë të funksionojnë sot në kuadër të Ushtrisë së Kosovës.Pas luftës, hartat e 600 fushave të minuara të vendosura nga Ushtria Jugosllave në të gjithë Kosovën, ishin në dispozicion të OKB-së dhe NATO-s për të ndihmuar procesin e pastrimit të minave. Megjithatë, nuk kishte të dhëna për minat e vendosura nga forcat dhe paramilitarët specialë të policisë serbe, të cilat shkaktuan aksidente të mëdha dhe viktima të shumëta. Ndërkohë, bombat e lëshuara nga NATO gjatë sulmeve të saj ajrore, kishin një normë dështimi prej 10-20%, duke krijuar rreziqe të mëtejshme të mundshme nga municionet e pashpërthyera. Për 3 vite, duke iu falënderuar donatorëve, organizatat humanitare deminuese pastruan 90% të Kosovës, ndërsa kjo punë vazhdon të bëhet edhe sot nga Ushtria e Kosoves

Me kete shkrim, dua ta kujtoj punen time te para 27 viteve ne organizaten joqeveritare franqeze Handicap International – Humanity & Inclusion (HI) dhe njerin nga projektet me te rendesishme te programit te saj ne Kosove, Handikos-in. Kujtoj me respekt te madh zt. Halit Ferizi, formuesin e Handikos-it dhe koleget e shumte nderkombetare dhe kosovare te angazhuar permes organizatave humanitare te huaja dhe lokale, vullnetareve te shumte qe dhane kontributin e paharrueshem ne krijimin e nje vizioni te ri ne drejtim te integrimit dhe fuqizimit te personave me aftesi te kufizuara – jo vetem ne Kosove!

***

Qe nga 1994, Handicap International (HI) i ndihmonte Shoqates se Paraplegjikeve dhe Paralizes se Femijeve kryesisht ne ngritjen e kapaciteteve si shoqate, ne identifikimin e anetareve te saj, si dhe regjistrimin ne databaze per percjelljen dhe furnizimin me mjete ortopedike dhe materiale esenciale.

Shume shpejt, Shoqata u rrit dhe ne bashkepunim te ngushte me HI, rrjetin e shoqates humanitare Nena Tereze dhe Oxfam (shoqate humanitare joqeveritare angleze), ndertoi rrjetin e grupeve aktive lokale te perbera nga vullnetare neper te giitha komunat e Kosoves.

Ky rrjet arriti qe gjate periudhes se rende per Kosoven, perfshire edhe luften, te ndihmoje me mijera persona me aftesi te kufizuara ne Kosove, duke sensibilizuar popullaten per çeshtjen dhe duke nxjerre nga izolimi nje numer shume te madh te anetareve te saj. Per here te pare ne keto treva u krijuan Qendrat e Rehabilitimit ne Bashkesi te cilat ofruan sherbime mjekesoro-rehabilituese dhe psikosociale per te rriturit, familjaret dhe femijet ne nevoje.

Pas luftes, Shoqata vazhdoi aktivitetin e saj fale nje numri shume te madh te donatoreve dhe organizatave duke formalizuar perfaqesite e saja neper komunat e Kosoves dhe Qendrat e Rehabilitimit ne Bashkesi, duke ngritur kapacitetet njerezore e asetet, si dhe duke ndertuar nje numer te madh te objekteve neper tere Kosoven, te cilat sot menaxhohen nga Handikos.

Inspiruar nga emri i Handicap International, me vizion te zgjerimit te fusheveprimit te shoqates edhe jashte Kosoves, dhe perfaqesimit me te gjere te anetaresise, ne vitin 2000 vendosem te nderrohet emri nga Shoqata e Paraplegjikeve, ne Handikos.

Sot Handikos ka arritur qellimin e vet. Eshte organizate shembull nen menaxhim nga dhe perfaqesim te anetareve te saj dhe njeherit njera nga organizatat me te medha ne Evropen Juglindore, te cilat luftojne pabarazite dhe ndihmojne personat me aftesi te kufizuara. Andaj, edhe eshte mburrja ime me e madhe!

It’s important that the brain forgets irrelevant details and instead focuses on the things that will help you make decisions in the real world (B. Richards & P. Frankland)

Njerëzit që ndërmarrin iniciativë, të cilët kanë një vizion dhe që mund të zhvillojnë strategji, planifikojnë dhe realizojnë qëllime për të arritur vizionin e tyre, konsiderohen udhëheqës të mirë.